Эне тил майрамы.ЭНЕ ТИЛИН БИЛБЕГЕН, ЭЛИН С?Й?П ЖАРЫТПАЙТ! Б?г?н 23-сентябрь Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик тил к?н?. Мындан туура 25 жыл мурун, тагыраак айтканда 1989-жылы 23-сентябрда Кыргыз-тили мамлекеттик тил деген статуска ээ болуп, ошондон бери бул к?н ?лк?б?зд? тил майрамы катары белгиленип келет. Андыктан баардык мекендештеримди б?г?нк? «Улуу майрамы» менен чын дилден куттуктап кетмекчимин! Ооба, улуу майрам деп айтууга толук негиз бар. Анткени ар бир улуттун ?з?н?н ыйык ?зг?ч?л?кт?р? болот. Алардын э? башкысы бул –тили. Б?г?н тилин жоготкон эл, эрте? элд??л?г?н жоготот. А элд??л?г?н жоготкон элде эч качан мамлекетт??л?к деген т?ш?н?к болбойт. Башка элдерге си?ип жок болуп кетет. Карт тарыхта ж?зд?г?н элдердин башка элге си?ип, жок болуп кеткени баарыбызга мааалым. Ошонун баары алгач тилин жоготкон, андан со? дилин жоготкон, анан барып элд??л?г?н жоготкон. Демек тилибизди к?зд?н карегиндей сактап, улам байытып, ?н?кт?р?п ?ст?р?п туруу ар бир Кыргыз атуулунун ыйык милдети! Тил жоголбойт, Жоголсо, жоголот дил! Уулу? да, кызы? дагы жоголот, бил! –деп Кыргыз эл акыны Шайлообек Д?йшеев. кан-какшаса, дагы бир таланттуу акын Эркаалы ?ск?наалы агайыбыз: Жок, жок, болбойт. Эне Тилим ?лб?с?н, Жамандыгын эки к?з?м к?рб?с?н. Жакшылыгын гана арнап элиме, Жаратканым андай к?нд? бербесин.-деп Жаратканга жалынып-жалбарып олтурат. Ооба, «Канча тил билсе?, ошончо кишиси?» деген накыл кеп бар. Бул с?зд? калет жок. Э? таамай, туура айтылган с?з. Колдон келсе он тил билгенге не жетсин. Бирок ошол он тилди билип туруп, ?з??д?н ЭНЕ-ТИЛИ?ДИ билбесе?, мындан ?тк?н кордук, мындан ?тк?н уят иш жок болсо керек. Андыктан башка тилди да ?йр?н?л?, бирок э? башкысы ЭНЕ-ТИЛИБИЗДИ унутпайлы. Мен журналисттик кесиптин арты менен ар т?рк?н к?пт?г?н адамдардан интервью алып, маектешип ж?р?м. Айрыкча Кыргыз элине т?б?с? к?р?нг?н, кыргыз тилинде мыкты чыгармаларды жазган, аттуу-баштуу акын-жазуучуларды эскер?? максатында, алардын ?й-б?л??с?н? барып, уул-кыздарынан интервью алган кезде кыргыз тилинде с?йл?й албай абдан кыйналышчу. Бул к?р?н?ш мага ?т? аянычтуу сезилеер эле. Алардын аталарынын чыгармаларынан жалпы кыргыз эли руханий азык алып, тилин байытып жатса, ?з балдары кыргыз тилинен куру жалак. Себеби алар бала-бакчадан тартып мектеп, жогорку окуу жайларына чейин жала? орусча окуп, тарбияланышкан. Ооба мунун да т?ш?н? турган жактары бар, кезинде ?з?л?р? айылдан шаарга келип орус тилинен аябай кыйналган учурлары болгон. Ошол кыйынчылыкты балдарым тартпасын деп, аларды орусча окууга берген. Ошентип орус тилинен кыйналбай чо?ойгон балдары, ?з?н?н эне тилинен кыйналып калаарын ал улуу инсандарыбыз кандайча ойлонду болду экен? Мага бул жагы азырынча табышмак. Башка тилди билбей кыйналганга караганда, ?з эне тили?ди билбей кыйналганы? алда канча уят, алда канча кечиримсиз иш болсо керек. Андыктан мындан б?г?нк? ата-энелер, азыркы биздин муун чо? сабак алууга тийиш. 25 жыл ичинде мамлекеттик тилибиз канчалык ?н?г?п ?ст?, кандай ийгиликтерге жетишти, анын баарын атайын адистер иликтеп, ?з баасын беришеер. Жеке менин баамымыда Кудайга ш?г?р дээрлик аракеттер болууда. Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиябыз к?пт?г?н иштерди жасоого аракет кылып жатышат. Бирок тилибиз г?лд?п, ?н?г?п ?с?п, мамлекеттик тил деген статусуна толук жооп берип жатат дегенден азыраак алысмын. Анткени мамлекеттик иш кагаздарыбызда дале орус тили басымдуулук кылып келет. Мындан башка да к?пт?г?н к?йг?йл?р бар. Кыскасы жасалган иштерден, жасай турган иштер ?т? арбын. Анын баарына жапа тырмак аракет, бир с?з менен айтканда так иштелип чыккан мамлекеттик саясат керек. Бул жагынан алганда бизге жеринде баардык улуттар бири калбай Т?рк тилинде с?йл?г?н Т?ркия ?лк?с?н?н «мамлекеттик тил» саясатынан ?лг? алсак жаман болбос эле. Андыктан ошонун баарын жасап алып, тилибизди ?н?кк?н, к?чт?? тилдердин катарына жеткизип алып, андан со? «ураа» деп майрамдасак кандай сонун болоор эле ардактуу замандаш. |
